Derinin Yapısı ve Katmanları

 

Derinin Tanımı

Vücudun dışını örten bir duyu organıdır. Kalınlığı 1–4 mm arasındadır. Vücudun en büyük ve ağır tek organıdır. Toplam vücut ağırlığının % 16’sını oluşturur. En ince deri, göz kapakları ve çevresinde bulunur. En kalın deri ise ayak tabanında bulunur.

Vücut ısısını ayarlayarak koruyuculuk görevini yürütür. Terleme ile soluk alır. Termostat (ısı ayarlama) görevi görür.

Derinin Yapısı

Derinin temel yapısında üç farklı kat vardır:

1. Epidermis: Derinin koruyucu olarak görev yapan en dış tabakasıdır. Derinin yenilenmesi (rejenerasyon) bu bölümde gerçekleşir.
2. Dermis: Derinin sağlamlığında etkili olan orta tabakadır. Kıl folikülleri, ter bezleri ve yağ bezleri bu bölümde bulunur.
3. Hipodermis: Deri altı yağ dokusundan oluşan iç tabakadır. Deriye enerji sağlar ve yalıtım işlevinden sorumludur.

Epidermis Nedir?

Epidermis, bazal membran (kompleks yapışkan madde) üzerine yerleşerek bazal membran epidermisinin, dermise yapışmasını sağlar. Aynı zamanda doğrudan kanlanması olmayan epidermise, oksijen ve besin maddelerinin geçmesini sağlayan bir filtre işlevi görür.
Epidermisteki hücrelerin % 90’ı keratinositlerdir. Keratin adı verilen bir madde içerir. Keratinositler bazal tabakada oluşarak üst tabakalara doğru ilerler. Bu göç sırasında, keratin yapımı gerçekleşir ve bu olaya keratinizasyon adı verilir. Hücreler granüler tabakaya eriştiğinde keratin sentezi tamamlanır ve ölmeye başlar. Nukleusları (çekirdekler) kaybolur. Yassılaşıp sıkıca paketlenen bu hücreler, boynuzsu tabakayı yani stratum korneumu oluşturur. Ölü hücreler büzüşmeye devam eder ve pula benzeyen korneositleri meydana getirir. Komeositler, deri yüzeyine doğru hareket eder ve buradan dökülür. Bu olaya deskomasyon adı verilir.

Bir keratinositin bazal tabakadan deri yüzeyine kadar olan yolculuğu dört hafta sürmektedir. Bu işlem psoriasiste (sedef) çok hızlıdır. Tüm olay dört günde biter.
Stratum korneum’dan sürekli olarak ölü keratinositler (epidermisde hücre) döküldüğü için epidermisin hücre yapısını sağlamlaştırmak ve dengelemek için bazal tabakada sürekli yeni hücrelerin yapımı gereklidir. Yeni hücre yapımı hücre bölünmesi ile gerçekleşir (mitoz).
Epidermisin yüzeyi koruyucu tabaka ile kaplıdır. Epidermisin kalınlığı, cinsiyet ve vücut yüzeyine bağlı olarak değişir.

Dermis (Kutis) Nedir?

Bu tabaka, epidermisin altındadır ve bağ dokusundan meydana gelmiştir. Epidermisin yapısından daha kalın ve epidermisle birbiri içine girmiş durumdadır. Kutis katında, epidermiste olduğu gibi muntazam bir hücre sırası yoktur. Burada deri yüzeyine paralel seyreden ve demetler hâlinde rastlanan kollegen bağ dokusu lifleriyle bu lifler arasında şeritler hâlinde görülen elastiki lifler ve aralarında gelip yerleşmiş değişik hücreler ana çatıyı teşkil eder. Derinin elastikiyeti için elastiki bağ dokusu, sağlamlığı için kollegen bağ dokusu görev yapar. Üst deriye sınır olan kısımda serbest yağ dokusu vardır. Ayrıca kan ve lenf damar ağları, sinirlerin sonlanma yerleri, kıl ve kökleri, ter ve yağ bezleri vardır. Bunlar epidermiste olan değişik türdeki sıcak, soğuk, acı, basınç gibi çevreden gelen etkileri algılar.

Deride yaşlanmayla birlikte incelme görülür. Su ve yağ miktarı azalır. Elastik liflerde ve kollegende de azalmayla birlikte derinin elastikiyeti kaybolur, dayanıklılığı azalır ve ciltte yaşlanma buna bağlı olarak gelişir. Bu nedenle ileri yaşlarda sığır embriyosundan alınmış kollegen, deriye verilerek kollegenin azalmaması temin edilir ve yaşlanma geciktirilmiş olur.

Hipodermis Nedir?

Derinin en alt tabakasıdır. Zengin yağ hücreleri ihtiva eder. Yapısı oldukça kaba ve gevşektir. Ayrıca kan ve karbonhidrat yönünden zengindir. Cildin beslenme deposudur. Kalın yağ tabakası, soğuğa karşı iç kısımları izole eder. Dış tesirlere karşı iç organları koruyan bir tampon özelliğine sahiptir. Hipodermisin kalınlığı beslenme şartlarına göre değişir. Epidermis ve dermisin kalınlığı yaşa göre değişir.